Het React-project is een belangrijke onderneming die zich richt op het creëren van een platform dat prioriteit geeft aan energie-efficiëntie, veiligheid en betrouwbaarheid. Met steun van de Europese Unie, die meer dan 4,5 miljoen euro heeft toegewezen, wordt dit project gecoördineerd vanuit Groningen, Nederland.
Recentelijk is het project echter in de schaduw komen te staan door de militaire betrokkenheid van een van zijn sleutelfiguren, professor Kvatinsky.
In de zomer deelde Kvatinsky op sociale media zijn ervaringen met militaire dienst, vooral na een aanval van Israël op Iran.
Hij vermeldde dat hij een wetenschappelijk panel in Israël bijwoonde dat werd afgelast vanwege deze escalerende spanningen. Vervolgens besloot hij als reservist in Gaza te dienen en zei: ‘Ik deed wat goed leek: ik droeg het uniform en ging naar Gaza.’ Zijn berichten bevatten beelden van zichzelf in uniform temidden van de puinhopen van oorlog verwoeste gebouwen, en zelfs een ontmoeting met de Israëlische premier Netanyahu in 2024.
De kruising van academische en militaire dienst
Volgens Trouw kwam Kvatinsky’s naam naar voren in een brief van januari 2024, waarin verschillende Israëlische functionarissen het militaire commando oproepen om humanitaire hulp aan Gaza te beperken. Kvatinsky legde uit dat hij werd opgeroepen voor reservistenplicht na de Hamas-aanval op 7 oktober 2023, waarbij hij benadrukte dat zijn samenwerking met Nederlandse universiteiten strikt voor civiele doeleinden is.
Hij ontkende stellig enige betrokkenheid bij het ondertekenen van de omstreden brief en stelde dat zijn academische bezigheden losstaan van zijn militaire verplichtingen.
Institutionele reacties en samenwerkingen
Begin dit jaar maakte de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) bekend de institutionele samenwerkingen met de Technion, een Israëlische universiteit, te schorsen vanwege zorgen over de banden met het leger.
Deze beslissing leidde tot de oprichting van een commissie die belast is met het herzien van gevoelige partnerschappen.
In een verklaring aan NOS verduidelijkte TU/e dat het lopende project niet negatief zal worden beïnvloed door het nieuws rondom Kvatinsky. De universiteit herhaalde dat hun samenwerking beperkt is tot specifieke afdelingen en geen directe communicatie met Technion inhoudt. Ze verzekerden ook dat er geen onmiddellijke risico’s zijn op ernstige schendingen van mensenrechten, aangezien de nieuw gevormde commissie alle partnerschappen met Israëlische instellingen geval per geval zal evalueren.
Studentactivisme en universiteitsbeleid
De afgelopen jaren is er een merkbare toename van studentactivisme in verschillende Nederlandse steden, waarbij geprotesteerd wordt tegen de samenwerking tussen Nederlandse universiteiten en hun Israëlische tegenhangers. Pro-Palestijnse activisten hebben opgeroepen tot een volledige opschorting van academische banden met Israël, waarbij ze de acties van het leger in Gaza als grond voor hun eisen aanvoeren.
In eerste instantie weigerden veel universiteiten het idee om projecten stop te zetten, maar geleidelijk aan kozen sommige instellingen ervoor om samenwerkingen te schorsen of te beëindigen. Deze verschuiving duidt op een groeiende gevoeligheid voor de politieke en ethische implicaties van dergelijke partnerschappen.
Huidige ontwikkelingen in universitaire samenwerkingen
Op dit moment heeft de Universiteit van Amsterdam (UvA) verklaard geen nieuwe samenwerkingen met Israëlische instellingen aan te gaan. Bovendien verkent de universiteit juridische mogelijkheden om zich terug te trekken uit bestaande projecten met Israëlische onderzoekers. Deze beslissing sluit aan bij de bredere trend van toenemende controle op academische partnerschappen temidden van aanhoudende geopolitieke spanningen.
Hoewel het React-project streeft naar innovaties op het gebied van energie-efficiëntie en betrouwbaarheid, roept de verwevenheid van militaire dienst met academische bezigheden belangrijke vragen op over de ethische dimensies van dergelijke samenwerkingen. De reacties van universiteiten en studenten benadrukken een complexe situatie waarin onderwijs, politiek en humanitaire overwegingen samenkomen.
