In de afgelopen jaren is er een significante toename van het aantal gedetineerden dat wacht op terugdringing van strafrechtelijke vervolging (TBS). In waren er nog maar 49 gevallen, maar momenteel zijn dit er al zo’n 250. Dit laat zien hoe urgent de situatie is, vooral gezien het feit dat sommige gedetineerden meer dan twee jaar moeten wachten voordat hun behandeling kan beginnen.
In veel gevallen vraagt de officier van justitie zelfs om een verlenging van de TBS-maatregel nog voordat de behandeling daadwerkelijk is gestart.
Wachttijden en financiële gevolgen
Als een gedetineerde langer dan vier maanden in de gevangenis blijft wachten op een TBS-behandeling, heeft hij recht op een financiële compensatie.
Deze kosten zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Ter illustratie: in bedroegen de totale kosten voor de staat €25.250, maar dit bedrag is in opgelopen tot €356.554. Dit wijst op een groeiende druk op het systeem.
Gemiddeld ontvangt elke gedetineerde die recht heeft op compensatie ongeveer €2.875, maar er zijn ook uitzonderingen waarbij sommige gedetineerden tot €19.250 ontvangen.
Dit roept vragen op over de effectiviteit van deze compensatie, vooral omdat het de wachttijd niet compenseert voor de gedetineerden die dringend psychische zorg nodig hebben.
De rol van de psychische gezondheid
Judith Serrarens, de voorzitter van de Vereniging van TBS-advocaten, wijst op de ernst van de situatie.
Volgens haar is het essentieel dat deze gedetineerden de behandeling krijgen die zij nodig hebben, aangezien de TBS-maatregel precies is ingesteld vanwege de urgente behoefte aan psychiatrische zorg. Het idee dat compensatie kan helpen, is misleidend; het lost de frustratie en het verlies van tijd niet op dat deze mensen ondervinden terwijl ze in een gevangenis wachten.
Beperkingen in het systeem
De toename van het aantal TBS-gevallen kan deels worden toegeschreven aan verschillende factoren. Ten eerste is er een stijging in het aantal rechtbankvonnissen waarbij TBS wordt opgelegd. Dit betekent dat meer mensen de behandeling nodig hebben, maar tegelijkertijd zijn er minder plaatsen beschikbaar in de instellingen die deze behandeling kunnen bieden.
Daarnaast zijn er aanzienlijke uitdagingen bij het re-integreren van deze gedetineerden in de samenleving. De beperkte beschikbaarheid van beschermde woningen voor mensen die TBS hebben ondergaan, maakt het nog moeilijker om hen weer een normale levensstijl te bieden. Dit gebrek aan voorzieningen draagt bij aan de stijgende wachttijden en de daarmee gepaarde frustraties.
Financiële afhandeling van compensaties
Een ander belangrijk aspect van de financiële compensatie is dat een groot deel ervan niet rechtstreeks naar de gedetineerden gaat. Voordat deze bedragen worden uitgekeerd, worden eerst eventuele schulden aan de staat of schadevergoedingen aan slachtoffers ingehouden. Het resterende bedrag gaat vaak naar instellingen die zich bezighouden met langetermijn resocialisatieprojecten. Hierdoor krijgen de gedetineerden niet altijd de ondersteuning die ze nodig hebben voor hun herstel.
In conclusie, de situatie rondom TBS-gevallen en de bijbehorende wachttijden is complex en zorgwekkend. Het systeem moet niet alleen de stijgende aantallen aan, maar ook de dringende behoefte aan effectieve psychische zorg vervullen. Zonder significante verbeteringen in de behandeling en de beschikbaarheid van middelen blijven gedetineerden in een onzekere en frustrerende positie verkeren.