In een wereld waar geestelijke gezondheid steeds meer aandacht krijgt, zien we dat de hulpdiensten voor nieuwe uitdagingen komen te staan. De politie, traditioneel de handhaver van de wet, wordt steeds vaker geconfronteerd met situaties waarin geestelijke gezondheidsproblemen een centrale rol spelen.
Dit roept de vraag op: hoe moet de politie omgaan met deze complexe situaties?
De veranderende rol van de politie
Neem bijvoorbeeld de Dienst Speciale Interventies (DSI), een elite-eenheid van de politie die oorspronkelijk is opgericht voor extreme noodsituaties zoals gijzelingen en terroristische dreigingen.
De afgelopen jaren is de DSI echter steeds vaker ingezet bij incidenten met mensen die geestelijke gezondheidsproblemen hebben. In 2020 was dit al tachtig keer het geval, en in de daaropvolgende jaren steeg dit aantal tot zo’n 200 oproepen per jaar.
En wat te denken van dit jaar? Tot augustus zijn er al bijna 130 oproepen geregistreerd. Wat betekent dit voor de politie en de samenleving?
De risico’s van deze situaties
Rienk de Groot, hoofd van de DSI, beschrijft de ernstige gevolgen van deze trend.
Wanneer de DSI wordt ingeschakeld, is de situatie vaak levensbedreigend. Dit vormt niet alleen een risico voor de betrokken persoon, maar ook voor omstanders en de agenten zelf. De confrontaties gaan soms gepaard met gewelddadige uitbarstingen, wat het gevaar voor iedereen vergroot.
De Groot wijst op de tekortkomingen in de geestelijke gezondheidszorg als een belangrijke oorzaak van deze ontwikkeling. “De politie bestrijdt de symptomen, maar er moet meer worden geïnvesteerd in de geestelijke gezondheidszorg,” stelt hij. Hoe kunnen we deze situatie verbeteren?
De ervaringen van de agenten
Agenten worden vaak geconfronteerd met situaties waarin ze met potentieel gevaarlijke individuen moeten omgaan. Het komt regelmatig voor dat ze worden bedreigd met brandstof of zelfs met messen. De Groot benadrukt dat de agenten in deze situaties niet altijd de juiste middelen hebben om het geweld te de-escaleren. De druk om de situatie onder controle te krijgen kan leiden tot het gebruik van geweld, wat de complexiteit van hun rol vergroot. Hoe kan de politie voorbereid zijn op zulke uitdagingen?
De rol van onderhandelaars in de politie
Aad Egberts, een ervaren politieonderhandelaar, merkt op dat het merendeel van de onderhandelingen tegenwoordig plaatsvindt met mensen die zich in een geestelijke crisis bevinden. Dit vereist een andere aanpak dan in het verleden, toen de focus lag op gijzelingen en ontvoeringen. Egberts beschrijft een situatie waarin hij betrokken was bij een vrouw die dreigde van een hoog gebouw te springen. In zulke omstandigheden is het cruciaal om eerst te proberen met de persoon te communiceren voordat er wordt overgegaan tot geweld. Is communicatie de sleutel tot oplossing?
Opleiding en training van agenten
In het afgelopen jaar hebben alle leden van de DSI een training gevolgd over het omgaan met mensen met geestelijke gezondheidsproblemen. Egberts verzorgt ook trainingen voor zijn collega’s en raadt hen aan om in gevaarlijke situaties niet meteen naar hun wapen te grijpen. In plaats daarvan moet je jezelf de vraag stellen: “Kan ik dit oplossen door te praten?” Het gebruik van communicatie als instrument is essentieel in deze context. Hoe kunnen we deze vaardigheden verder ontwikkelen?
De noodzaak van betere training
Een onderzoek uit 2020 toont aan dat driekwart van de agenten zich vaak machteloos voelt in confrontaties met mensen die geestelijk in de war zijn. Dit onderstreept de noodzaak voor betere training en bewustwording onder de agenten. Egberts gelooft dat met een betere voorbereiding het gebruik van geweld kan worden verminderd. Hij pleit ervoor dat deze training verplicht wordt op de politieacademie, zodat agenten beter zijn uitgerust om met deze uitdagingen om te gaan. Wat vinden jullie? Is verbetering van training de oplossing?
Conclusie: een oproep tot verandering
De groeiende betrokkenheid van de politie bij psychiatrische noodgevallen vraagt om een heroverweging van onze aanpak. De verbinding tussen geestelijke gezondheidszorg en politie moet worden versterkt, zodat agenten niet langer alleen staan in het bestrijden van symptomen, maar ook als bruggenbouwers kunnen optreden in de complexe wereld van geestelijke gezondheid. Het is tijd voor een nieuwe benadering die de veiligheid van zowel de agenten als de kwetsbare individuen waarborgt. Hoe kunnen we samen deze verandering teweegbrengen?