De Europese Unie lanceert een initiatief dat gericht is op het betrekken van een nieuwe generatie boeren door financiële ondersteuning en verschillende incentives aan te bieden. Dit plan heeft als doel de verouderende landbouwbevolking te revitaliseren en ervoor te zorgen dat jongeren een duurzame toekomst in de landbouw vinden.
De voordelen van deze strategie zijn aanzienlijk, maar de uitvoering hangt sterk af van het budget dat beschikbaar wordt gesteld voor deze initiatieven.
Momenteel is de gemiddelde leeftijd van een boer in Vlaanderen ongeveer 56 jaar, een lichte stijging ten opzichte van 15 jaar geleden, toen deze 52 jaar was.
Verontrustend is dat de trend van een verouderende boerenpopulatie niet alleen in Vlaanderen voorkomt; het is een wijdverspreid probleem in de hele EU. Statistieken tonen aan dat slechts 12% van de boeren jonger is dan 40 jaar, en slechts 2,5% betreft vrouwen.
Dit onderstreept de dringende noodzaak voor demografische vernieuwing in de landbouw.
Inzicht in de nieuwe strategie van de EU
In reactie op deze zorgwekkende trends heeft de Europese Commissie een plan voorgesteld om het percentage jonge boeren tegen 2040 te verdubbelen.
Dit ambitieuze doel wil de huidige verhouding van 12% naar 24% verhogen. Om deze doelstelling te bereiken, heeft de Commissie vijf belangrijke aandachtsgebieden vastgesteld: toegang tot financiering, onderwijs en training, beschikbaarheid van grond, het waarborgen van een eerlijk inkomen voor plattelandswerkers, en het vergemakkelijken van bedrijfsoverdrachten en pensioenen.
Belangrijke initiatieven en ondersteuningsmechanismen
Een van de belangrijkste onderdelen van deze nieuwe strategie is de introductie van een starterspakket dat jonge en nieuwe boeren helpt bij het opzetten van levensvatbare bedrijven. Dit pakket omvat toegang tot opleidingsprogramma’s, verbeterde leningstoegang en mogelijke startersbeurzen tot 300.000 euro. Bovendien is het de bedoeling dat de Commissie de ondersteuning via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) specifiek voor jonge boeren versterkt, waardoor zij een robuuster vangnet krijgen.
Bovendien wordt de oprichting van een Europese Grondobservatorium voorgesteld om de transparantie op de grondmarkt te vergroten. Dit initiatief is bedoeld om de toegang tot landbouwgrond voor nieuwe boeren te vergemakkelijken, grondspeculatie tegen te gaan en de opvolging van bedrijven te ondersteunen. De Commissie benadrukt ook het belang van het verbeteren van de leefomstandigheden op het platteland en het faciliteren van back-up ondersteuning voor boeren die vanwege ziekte of persoonlijke omstandigheden tijd moeten nemen.
De uitdagingen voor de toekomst
Hoewel de strategie verschillende lovenswaardige doelstellingen schetst, blijven er zorgen bestaan over de financiële ondersteuning en het juridische kader. De Vlaamse landbouworganisatie voor jonge boeren, Groene Kring, heeft erop gewezen dat het succes van deze strategie afhankelijk is van het budget dat de komende jaren aan de sector wordt toegewezen. Zij benadrukken dat zonder voldoende financiering en juridische zekerheid de voorgestelde veranderingen mogelijk niet effectief worden doorgevoerd.
Het aanpakken van de financieringskloof
Momenteel is er geen vastgesteld minimumbudget specifiek voor jonge boeren binnen deze voorstellen. Vorige versies van het plan stelden een vermindering van 22% van het totale budget voor de landbouwsector voor, wat de zorgen over de capaciteit om de komende uitdagingen aan te gaan vergroot. De voortdurende druk op de Europese plattelandsontwikkelingsfinanciering versterkt deze zorgen, wat leidt tot oproepen voor een serieuzere inzet van regionale overheden ter ondersteuning van jonge boeren.
Het lid van het Europees Parlement, Hilde Vautmans, heeft een voorzichtige optimisme geuit over de plannen, waarbij ze deze als een positieve stap erkent, maar ook de noodzaak benadrukt van praktische oplossingen voor bestaande obstakels. Bureaucratie, regelgevende kaders en de gevolgen van milieuwetgeving vormen aanzienlijke hindernissen voor jonge boeren die de sector willen betreden.
Mobilisatie voor steun
Terwijl de tijd verstrijkt, dringt Groene Kring er bij de Vlaamse overheid op aan om onmiddellijk actie te ondernemen in plaats van te wachten tot om een uitgebreide strategie voor de generatiewisseling in de landbouw te implementeren. Zij adviseren om de toezeggingen uit het coalitieakkoord snel uit te voeren, zoals het opzetten van een prijsmonitoringsorgaan, het creëren van belastingvoordelen voor grondoverdracht en het waarborgen dat jonge boeren prioriteit krijgen bij de toewijzing van grond door lokale autoriteiten.
De strategie van de EU om jonge boeren aan te trekken biedt een cruciale kans om de landbouwsector te verjongen te midden van verouderende demografieën. Het succes ervan hangt echter af van concrete budgettaire toezeggingen en een ondersteunende regelgevende omgeving die jonge ondernemers in de landbouw in staat stelt om te bloeien.
