Mondiaal centrum voor aanpassing staat voor uitdagingen door verlies van financiële steun

De recente beslissing van Nederland om de financiering voor het Global Center for Adaptation (GCA) stop te zetten, heeft de organisatie in een benarde positie gebracht. Dit roept vragen op bij diverse belanghebbenden, waaronder vertegenwoordigers van verschillende landen en organisaties.

Ook het Verenigd Koninkrijk heeft zijn financiële bijdragen stopgezet, wat de toekomst van het centrum verder in de twijfel trekt. Binnen de Gates Foundation, een invloedrijke donor, wordt bovendien besproken of de financiële steun moet worden voortgezet. Samen vormden deze donoren vorig jaar ongeveer de helft van de financiering van het GCA.

Leiderschap en controverses rond het GCA

Het GCA heeft enkele prominente figuren in zijn bestuur, waaronder de voormalige Nederlandse premier Jan Peter Balkenende en Feike Sijbesma, die als co-voorzitter van de raad van toezicht fungeert. Daarnaast zijn Carola Schouten, de burgemeester van Rotterdam, en Kristalina Georgieva, voormalig Europees Commissaris en huidige hoofd van het IMF, leden van de adviesraad.

De leiding van Patrick Verkooijen en de implicaties

Echter, het centrum heeft door de jaren heen kritiek ontvangen, vooral vanwege de nauwe banden van directeur Patrick Verkooijen met de Keniaanse president William Ruto. Deze relatie wekte veel aandacht, vooral nadat Verkooijen een toespraak hield tijdens een staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia.

In deze toespraak prees hij Ruto, wat voor ongemak zorgde bij de Nederlandse delegatie.

Uit rapporten blijkt dat Verkooijen’s toespraak, die onverwacht langer was dan die van beide staatshoofden, afweek van het diplomatiek protocol, wat de koninklijke familie zichtbaar verraste.

Zijn opmerkingen tijdens dit al omstreden bezoek zorgden voor extra spanning, omdat ze werden gezien als een goedkeuring van Ruto.

Ethiek en mogelijke belangenconflicten

Daarnaast heeft Verkooijen een onbetaalde maar prestigieuze rol aanvaard als hoofd van de Universiteit van Nairobi, die begin 2024 ingaat. Deze dubbele functie roept ethische vragen op bij ontwikkelings- en klimaatorganisaties, evenals bij voormalige GCA-medewerkers en ambtenaren van donorlanden.

Met name de timing van deze benoeming is zorgwekkend. Vlak voor Verkooijen’s nieuwe functie heeft het GCA een aanzienlijk onderzoekscontract aan de Universiteit van Nairobi toegewezen, wat leidde tot ongeveer 1,2 miljoen euro aan financiering van Rotterdam naar de universiteit in de jaren rondom zijn benoeming. Deze situatie heeft geleid tot de perceptie van een belangenconflict, aangezien de instelling die hij nu leidt een van de grootste begunstigden is van de financiering van de organisatie die hij aanstuurt.

Gevolgen van mogelijke verhuizing

Nu de financiële onzekerheden toenemen, heeft het GCA aangegeven dat het mogelijk moet verhuizen als de financiering volledig wordt stopgezet. Kenia wordt genoemd als een mogelijke bestemming voor de activiteiten van het centrum. In een verklaring aan de NOS merkte de woordvoerder van Verkooijen op: “Zonder hernieuwde steun van het gastland zijn we genoodzaakt ons kantoor in Rotterdam te sluiten en al onze activiteiten naar ons nieuwe kantoor in Nairobi te verplaatsen.”

Functionarissen van het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken, hebben bevestigd dat de geplande projecten van het GCA volgend jaar zullen eindigen zonder vernieuwing vanwege begrotingsbeperkingen. Hoewel de controversiële aard van het GCA niet officieel als reden wordt aangehaald, zijn er meldingen van interne conflicten tussen het GCA en Nederlandse ministeries in de afgelopen jaren.

De mogelijkheid dat het GCA in de toekomst nieuwe subsidies zoekt lijkt onzeker, aangezien de geschiedenis van de organisatie de goedkeuringskansen kan belemmeren. Het ministerie van Infrastructuur heeft erkend op de hoogte te zijn van de mogelijke verhuizing naar Kenia, hoewel ze niet op de hoogte waren gesteld van enige publieke aankondigingen hierover. Een woordvoerder uitte spijt dat een organisatie die gedeeltelijk door Nederland is opgericht mogelijk zou vertrekken, maar benadrukte dat het GCA onafhankelijk opereert en dergelijke beslissingen uiteindelijk aan hen zijn.