In Nederland zien we de afgelopen jaren een opvallende stijging van het aantal gedetineerden onder terbeschikkingstelling (TBS). In telden we nog 49 gevallen, maar dat aantal is inmiddels gestegen naar ongeveer 250. Dit roept vragen op over de beschikbaarheid van psychische zorg en de capaciteit binnen ons gevangenissysteem.
Wat gaat er mis?
De wachttijden voor behandeling onder TBS zijn soms schrikbarend lang; in sommige gevallen duurt het langer dan twee jaar voordat een gedetineerde aan zijn behandeling kan beginnen. Dit leidt tot een onhoudbare situatie. Het Openbare Ministerie heeft zelfs al verzocht om de TBS-maatregelen te verlengen, nog voordat de behandeling begint.
Hoe kunnen we dit rechtzetten?
Kosten van langdurige detentie
Wanneer gedetineerden langer dan vier maanden in de gevangenis blijven wachten op hun terbeschikkingstelling, hebben zij recht op schadevergoeding. De financiële kosten voor de Nederlandse staat zijn de laatste jaren explosief gestegen: van 25.250 euro in naar maar liefst 356.554 euro in.
De gemiddelde schadevergoeding bedraagt zo’n 2.875 euro. Opvallend is dat één enkel geval zelfs een schadevergoeding van 19.250 euro heeft gekregen. Wat gebeurt er met dit geld?
De frustratie van gedetineerden
Judith Serrarens, voorzitter van de Vereniging van TBS-advocaten, noemt de situatie zorgwekkend.
“Deze gedetineerden hebben dringend behoefte aan behandeling. TBS wordt opgelegd omdat er een acute noodzaak is voor psychiatrische zorg. De schadevergoeding compenseert echter niet de tijd die deze mensen in de gevangenis doorbrengen zonder de nodige hulp, en dat is bijzonder frustrerend voor hen”, aldus Serrarens.
Wie kan deze stem laten horen?
Het merendeel van de schadevergoeding komt echter niet direct ten goede aan de gedetineerden. Eerst worden eventuele schulden aan de staat of compensatie voor slachtoffers voldaan. Wat overblijft, wordt vaak gebruikt door de kliniek voor lange termijn resocialisatieprojecten. Is dit rechtvaardig?
Oorzaken van de toename
De stijging van het aantal TBS-gevallen is te wijten aan verschillende factoren. Ten eerste is er een toename van het aantal rechtbankuitspraken die TBS opleggen. Daarnaast is de capaciteit van beschikbare behandelingsplaatsen beperkt, wat zorgt voor langere wachttijden en meer druk op het systeem. Ook zijn de mogelijkheden voor herintegratie van deze gedetineerden in de samenleving schaars, met een tekort aan beschermde woonvormen die essentieel zijn voor hun reïntegratie. Hoe kunnen we dit probleem aanpakken?
De impact op de samenleving
De gevolgen van deze situatie zijn voelbaar voor de gedetineerden zelf en voor de maatschappij als geheel. Zonder adequate behandeling kunnen de psychische problemen van deze individuen verergeren, wat op lange termijn kan leiden tot hogere recidivecijfers. Het is cruciaal dat er beleid wordt ontwikkeld dat niet alleen gericht is op het straffen van daden, maar ook op het bieden van de nodige zorg en ondersteuning. Wat kunnen we doen om dit te verbeteren?
De toename van het aantal TBS-gevallen benadrukt de noodzaak voor een herziening van het huidige systeem. Er is dringend behoefte aan meer middelen voor psychische gezondheidszorg en een uitbreiding van de faciliteiten voor zowel behandeling als resocialisatie. Het is essentieel dat zowel de overheid als de betrokken instellingen samenwerken om een oplossing te vinden die recht doet aan de behoeften van deze kwetsbare groep binnen de samenleving. Wat is de volgende stap?