De wereld staat voor een zorgwekkende milieucrisis, waarbij vervuiling een van de belangrijkste oorzaken van sterfte blijkt te zijn. Recente studies tonen aan dat ongeveer 9 miljoen mensen jaarlijks overlijden aan gezondheidsproblemen die direct verband houden met milieuvervuiling. Dit verbluffende cijfer, dat overeenkomt met de volledige bevolking van Londen, herinnert ons scherp aan de dringende noodzaak voor een grotere inzet voor milieugezondheid.
Dit onderzoek, gepubliceerd in het Lancet Planetary Health tijdschrift en uitgevoerd onder toezicht van de Global Alliance on Health and Pollution (GAHP), benadrukt de sombere realiteit: vervuiling is momenteel verantwoordelijk voor één op de zes sterfgevallen wereldwijd. Ondanks eerdere rapporten is de situatie niet verbeterd.
De toenemende impact van vervuiling op mensenlevens
Het aantal sterfgevallen door vervuiling overtreft het aantal doden door oorlogen, terrorisme en verschillende ziekten samen, waaronder malaria, HIV en tuberculose. De economische impact van vervuiling is even schokkend, met jaarlijkse kosten die geschat worden op ongeveer $4,6 biljoen, wat neerkomt op ongeveer $9 miljoen verloren elke minuut.
Veranderingen in de bronnen van vervuiling
Het rapport onthult een opvallende verschuiving in de belangrijkste bronnen van vervuiling. Sinds 2000 hebben verbeteringen in waterbeheer en rioolwaterzuivering, samen met betere gezondheidszorg en het gebruik van antibiotica, geleid tot een afname van sterfgevallen door vervuiling die verband houden met extreme armoede.
Maar er is meer aan de hand. Deze vooruitgang wordt overschaduwd door een scherpe toename van moderne vormen van vervuiling, gedreven door industriële groei, verstedelijking en economische expansie. Joe Shaw, een expert van Indiana University die bij de studie betrokken is, benadrukt dat hoewel sommige vormen van vervuiling zijn afgenomen, moderne verontreinigende stoffen toenemen.
Het aantal sterfgevallen door luchtvervuiling en giftige stoffen is sinds de laatste beoordeling met 7% gestegen. Sinds 2000 is het zelfs met een verbijsterende 66% toegenomen. Opmerkelijk is dat ongeveer 75% van de 9 miljoen voortijdige sterfgevallen die jaarlijks aan vervuiling zijn gekoppeld, te wijten zijn aan problemen met de luchtkwaliteit. Giftige stoffen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 1,8 miljoen sterfgevallen, waarvan de helft het gevolg is van blootstelling aan lood.
De wereldwijde ongelijkheid in gezondheidsproblemen door vervuiling
Het rapport werpt ook een blik op de diepgaande ongelijkheden in gezondheidsuitkomsten die samenhangen met vervuiling. Maar liefst 90% van de sterfgevallen door vervuiling vindt plaats in ontwikkelingslanden. Dit wordt verergerd door factoren zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ongecontroleerde stedelijke uitbreiding, bevolkingsgroei en onvoldoende veiligheidsregulaties voor chemicaliën.
De impact van chemicaliën wordt vaak onderschat
Dit is echter slechts de top van de ijsberg. De volledige reikwijdte van de gezondheidsimpact van vervuiling is waarschijnlijk veel groter, aangezien het verzamelen van uitgebreide data een uitdaging blijft. Experts voorspellen dat de wereldwijde chemische productie tegen 2030 zal verdubbelen, waarbij twee derde van deze productie plaatsvindt in ontwikkelingsregio’s waar de veiligheidsmetingen onvoldoende zijn. Richard Fuller, CEO van Pure Earth, wijst erop dat veel schadelijke chemicaliën, zoals kwik, PFAS en bestrijdingsmiddelen, niet adequaat zijn beoordeeld in het onderzoek. Dit leidt waarschijnlijk tot een onderschatting van hun gezondheidsimpact.
Bovendien vormen veel van deze chemicaliën risico’s voor essentiële gezondheidsonderdelen, zoals de hersenfunctie, de immuunrespons en de reproductieve gezondheid. Dit heeft blijvende effecten, vooral merkbaar bij kinderen. Zo is blootstelling aan luchtvervuiling gelinkt aan hogere sterftecijfers door ziekten als COVID-19 en griep. Daarnaast wordt blootstelling aan lood in verband gebracht met lagere IQ-scores en een verhoogd aantal schooluitval.
De noodzaak van directe actie
Ondanks het verontrustende bewijs dat vervuiling verband houdt met een crisis in de openbare gezondheidszorg, blijven wereldwijde inspanningen om dit probleem aan te pakken onvoldoende. Er is steeds meer erkenning dat vervuilende stoffen geen grenzen respecteren, vaak verspreidend via lucht en waterwegen. Toch blijven velen vervuiling beschouwen als een lokaal probleem.
Een van de belangrijkste uitdagingen bij het aanpakken van vervuiling is de noodzaak van verbeterde dataverzameling en capaciteitsopbouw in ontwikkelingslanden. Joe Shaw benadrukt dat het PrecisionTox project tot doel heeft de identificatie en mapping van giftige stoffen in het milieu te verbeteren. Dit maakt betere risicobeoordeling en beheersstrategieën mogelijk. De huidige methoden voor het beoordelen van systematische toxiciteit zijn onvoldoende om dit grote probleem aan te pakken.
De bedreigingen door lucht en chemische vervuiling zijn mondiale zorgen die dringende aandacht en samenwerking vereisen. Onderzoekers pleiten voor een snelle overgang van fossiele brandstoffen naar schone energiebronnen en vragen om verhoogde financiering van overheden om vervuiling effectief te monitoren en beheren. Het is essentieel om vervuilingspreventie en gezondheidsbescherming prioriteit te geven, zowel nationaal als internationaal, om klimaatverandering te bestrijden en biodiversiteit te behouden.