In Nederland groeit de bezorgdheid over het gebruik van spermadonoren uit Denemarken. Dit is voornamelijk naar voren gekomen na onthullingen over een specifieke donor, bekend als Kjeld. Deze donor heeft een ernstige genetische mutatie, die het risico op verschillende vormen van kanker bij zijn nakomelingen aanzienlijk verhoogt.
Dit heeft geleid tot een herbeoordeling van de veiligheidsprotocollen binnen de Nederlandse gezondheidszorg.
Het gebruik van Deense spermadonoren is in Nederland wijdverspreid. Ongeveer twee derde van de kinderen die via donatie worden geboren, is verwekt met sperma uit Denemarken. Het zijn vooral lesbische koppels en alleenstaande moeders die gebruikmaken van goed georganiseerde Deense spermawebsites, die qua uiterlijk veel weghebben van datingplatforms.
De ontdekking van de genetische mutaties
Onlangs hebben de Deense gezondheidsautoriteiten een zogenaamde Rapid Alert uitgegeven, wat duidt op ernstige zorgen over de veiligheid van bepaalde donoren. Dit betreft specifiek Kjeld, wiens sperma is gekoppeld aan gevallen van kanker bij zijn nakomelingen.
Een analyse van zijn sperma wees uit dat een deel van zijn cellen een mutatie in het TP53-gen vertoonde, een gen dat cruciaal is voor het voorkomen van kanker.
Impact op de betrokken kinderen
Tot nu toe zijn er minstens 197 kinderen geboren met behulp van Kjeld’s sperma, verspreid over verschillende landen.
De gevolgen van deze genetische mutatie zijn alarmerend. Kinderen die deze mutatie erven, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van het Li-Fraumeni-syndroom, wat hun kans op het ontwikkelen van kanker op latere leeftijd tot wel 90% verhoogt.
Dit heeft geleid tot dringende oproepen voor betere monitoring en informatievoorziening aan de betrokken gezinnen.
Reacties van de autoriteiten
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in Nederland heeft inmiddels kennisgenomen van de situatie. Ondanks de ontvangst van 161 Rapid Alerts in de afgelopen jaren, zijn er geen duidelijke richtlijnen om ervoor te zorgen dat alle betrokken ouders en kinderen tijdig geïnformeerd worden. Dit roept vragen op over hoe goed de klinieken hiermee omgaan en of ze voldoen aan de richtlijnen voor veiligheid.
Daarnaast hebben de Belgische autoriteiten onlangs informatie vrijgegeven over andere risicovolle donoren met vergelijkbare mutaties. Deze mutaties kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals slechthorendheid, blindheid, en zelfs auto-immuunziekten.
Oproep tot actie en verbeteringen
Van der Meer, een vertegenwoordiger van Stichting Donorkind, benadrukt de noodzaak voor striktere controle door de IGJ. Hij pleit ervoor dat de autoriteiten ervoor zorgen dat problematische donoren niet langer worden gebruikt en dat ouders en kinderen volledig geïnformeerd worden over de risico’s.
Bovendien roept de stichting op tot een tijdelijke stop op het gebruik van buitenlandse sperma-banken totdat de situatie beter onder controle is. Dit zou een belangrijke stap kunnen zijn in het beschermen van de gezondheid van toekomstige generaties.
Reguleringen en toekomstperspectieven
De huidige situatie legt ook de zwaktes bloot in de internationale regelgeving rondom spermadonaties. In veel Europese landen zijn er geen uniforme regels die het aantal kinderen dat uit één donor kan worden geboren, beperken. In Denemarken is het aantal kinderen per donor bijvoorbeeld vastgesteld op 12, maar elders kunnen dit er meer of minder zijn.
Het is noodzakelijk dat landen samenwerken om een veiliger en transparanter systeem te creëren voor de donatie van sperma, zodat de gezondheid van kinderen die via deze methoden worden geboren, gewaarborgd blijft.