Een recente studie, gepubliceerd in het Lancet Planetary Health tijdschrift, onthult een schokkende waarheid: vervuiling is verantwoordelijk voor één op de zes sterfgevallen wereldwijd. Dit verontrustende cijfer komt neer op ongeveer 9 miljoen doden per jaar, wat gelijk staat aan de totale bevolking van Londen.
Onder leiding van de Global Alliance on Health and Pollution (GAHP) dient dit onderzoek als een dringende oproep tot meer milieubewustzijn.
Ondanks een eerdere rapportage in 2017 over de gevolgen van vervuiling, is er in de loop der jaren weinig tot geen vermindering van de impact geweest.
Het aantal levens dat verloren gaat door vervuiling overtreft het aantal doden door oorlogen, terrorisme en verschillende ziekten samen. Dit onderstreept de dringende noodzaak tot actie. Economisch gezien legt vervuiling een enorme last op, geschat op ongeveer $4,6 triljoen per jaar, of zo’n $9 miljoen per minuut.
Veranderende vervuilingsbronnen
Deze nieuwe studie toont een belangrijke verschuiving in de primaire bronnen van vervuiling aan. Verbeteringen in watervoorziening en sanitair systemen, samen met vooruitgang in de gezondheidszorg en het gebruik van antibiotica, hebben geleid tot een afname van sterfgevallen door vervuiling gerelateerd aan extreme armoede sinds 2000.
Echter, zoals opgemerkt door vervuilingsexpert Joe Shaw van de Indiana University, worden deze winstpunten overschaduwd door een duidelijke stijging van modernere vormen van vervuiling als gevolg van economische groei, industrialisatie en stedelijke uitbreiding.
Sinds de laatste evaluatie zijn de sterfgevallen die aan luchtvervuiling en toxische chemicaliën worden toegeschreven, met 7% gestegen, met een verbijsterende 66% stijging sinds 2000.
Van de 9 miljoen voortijdige sterfgevallen door milieuvuiling is ongeveer 75% gerelateerd aan slechte luchtkwaliteit, terwijl toxische chemicaliën goed zijn voor ongeveer 1,8 miljoen sterfgevallen, waarvan de helft het gevolg is van blootstelling aan lood.
Ongelijkheden in gezondheidsuitkomsten door vervuiling
Het rapport werpt ook licht op de grote mondiale ongelijkheden in gezondheid en milieuveiligheid: ongeveer 90% van de sterfgevallen door vervuiling vindt plaats in ontwikkelingslanden. Factoren zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ongecontroleerde industrialisatie, snelle verstedelijking, bevolkingsgroei en onvoldoende chemische regulering in deze regio’s verergeren de situatie.
Dit is slechts de top van de ijsberg. De totale gezondheidsimpact van vervuiling is waarschijnlijk veel groter dan de huidige schattingen suggereren, voornamelijk vanwege beperkingen in gegevensverzameling. Verwacht wordt dat de wereldwijde productie van chemicaliën tegen 2030 zou kunnen verdubbelen, waarbij twee derde van deze productie in ontwikkelingslanden plaatsvindt. Alarmerend is dat slechts een klein deel van deze stoffen voldoende veiligheidsproeven heeft ondergaan, wat suggereert dat de gevolgen van toxische chemische vervuiling waarschijnlijk worden onderschat.
De verborgen gevaren van chemicaliën onthullen
Richard Fuller, CEO van Pure Earth en hoofdonderzoeker van de studie, benadrukt dat veel schadelijke chemicaliën, zoals kwik, PFAS, asbest, pesticiden en hormoonverstoorders, zijn uitgesloten van deze analyse vanwege onvoldoende gegevens voor mondiale impactbeoordeling. Experts suggereren dat als een uitgebreide evaluatie van de totale chemische belasting zou worden uitgevoerd, het dodental zou kunnen oplopen tot maar liefst 4 miljoen in plaats van de huidige schatting.
Rachael Kupka, uitvoerend directeur van GAHP, wijst op een andere dringende zorg: talloze chemicaliën zijn schadelijk voor de hersenontwikkeling, immuunfunctie, vruchtbaarheid en zwangerschap, met langdurige effecten. Kwetsbare bevolkingsgroepen, vooral kinderen, lopen een groter risico. Blootstelling aan verkeer en luchtvervuiling is bijvoorbeeld in verband gebracht met verhoogde sterftecijfers door ademhalingsziekten zoals COVID-19 en griep, terwijl blootstelling aan lood samenhangt met een verlaagd IQ, hogere schooluitval, verminderde economische productiviteit, cognitieve beperkingen en zelfs toegenomen geweld.
Oproep tot wereldwijde actie
Ondanks de opvallende statistieken en onmiskenbare verbanden tussen vervuiling, klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, blijven wereldwijde inspanningen om deze dringende gezondheidscrisis aan te pakken onvoldoende. Vervuiling wordt vaak als een lokaal probleem behandeld, terwijl bewijs aantoont dat deze schadelijke stoffen grenzen kunnen overschrijden via lucht-, water- en voedselsystemen.
Een van de grote uitdagingen ligt in de noodzaak van verbeterde gegevensverzameling over toxische stoffen en het vergroten van de capaciteit van landen, wetenschappers en risicobeoordelaars—vooral in ontwikkelingsregio’s—om vervuiling te monitoren, beheren en aan te pakken. Joe Shaw merkt op dat de precisietoxicologie-methoden die worden ontwikkeld als onderdeel van het EU-gefinancierde PrecisionTox project een cruciale rol zullen spelen in het voorkomen van sterfgevallen en ziekten die door moderne vervuiling worden veroorzaakt door het verbeteren van de identificatie en kaartlegging van toxische chemicaliën in het milieu.
Ondanks een eerdere rapportage in 2017 over de gevolgen van vervuiling, is er in de loop der jaren weinig tot geen vermindering van de impact geweest. Het aantal levens dat verloren gaat door vervuiling overtreft het aantal doden door oorlogen, terrorisme en verschillende ziekten samen. Dit onderstreept de dringende noodzaak tot actie. Economisch gezien legt vervuiling een enorme last op, geschat op ongeveer $4,6 triljoen per jaar, of zo’n $9 miljoen per minuut.0
