Pollutie als grootste wereldwijde gezondheidsrisico
Pollutie is uitgegroeid tot een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Jaarlijks sterven er naar schatting zo’n 9 miljoen mensen door de gevolgen van vervuiling. Ter vergelijking, dit aantal komt overeen met de totale bevolking van Londen.
Deze verontrustende bevindingen zijn gepubliceerd in het gerenommeerde Lancet Planetary Health tijdschrift. Onder leiding van de Global Alliance on Health and Pollution (GAHP) wordt de dringende behoefte aan betere milieubescherming benadrukt.
Sinds het eerste grote rapport in 2017 zijn de nadelige effecten van vervuiling grotendeels onveranderd gebleven.
Dit blijft een aanzienlijke bedreiging voor de volksgezondheid. De harde werkelijkheid is dat meer mensen sterven door vervuiling dan door oorlog, terrorisme, malaria, HIV, tuberculose, middelenmisbruik en alcoholgerelateerde incidenten samen. De economische gevolgen zijn even ernstig, met schattingen die suggereren dat vervuiling jaarlijks een verbijsterende kostprijs van ongeveer $4,6 biljoen met zich meebrengt.
Dit komt neer op zo’n $9 miljoen per minuut.
Veranderende bronnen van vervuiling en hun gevolgen
Recente onderzoeken wijzen op een opvallende verschuiving in de belangrijkste bronnen van vervuiling. Verbeteringen in watervoorzieningssystemen en afvalwaterbeheer, samen met betere toegang tot gezondheidszorg en het gebruik van antibiotica, hebben geleid tot een daling van het aantal vervuilingsgerelateerde sterfgevallen door extreme armoede sinds het jaar 2000.
Deze positieve trend wordt echter overschaduwd door een aanzienlijke toename van moderne vervuilingsvormen, die gekoppeld zijn aan economische ontwikkeling, industrialisatie en stedelijke uitbreiding. Joe Shaw, een expert op het gebied van chemische vervuiling van de Indiana University en coauteur van het rapport, benadrukt deze tegenstrijdigheid.
Stijgende sterfgevallen door luchtvervuiling en giftige chemicaliën
Het rapport toont een zorgwekkende toename van het aantal sterfgevallen door luchtvervuiling en blootstelling aan giftige stoffen. Sinds de laatste evaluatie is er een stijging van 7% en sinds 2000 zelfs een schokkende 66%. Van de jaarlijkse 9 miljoen vroegtijdige sterfgevallen door milieuvervuiling, kan maar liefst 75% worden toegeschreven aan problemen met de luchtkwaliteit. Bovendien zijn giftige chemicaliën verantwoordelijk voor ongeveer 1,8 miljoen doden, waarbij blootstelling aan lood een belangrijke factor is.
De bevindingen maken ook duidelijk dat er grote verschillen zijn in gezondheidsuitkomsten met betrekking tot vervuiling op wereldwijd niveau. Maar liefst 90% van de sterfgevallen door vervuiling vindt plaats in ontwikkelingslanden. Dit wordt verergerd door factoren zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ongecontroleerde industrialisatie, snelle verstedelijking, bevolkingsgroei en een gebrek aan adequate chemische regelgeving in deze gebieden.
De werkelijke impact van vervuiling onderschatten
Ondanks deze verontrustende cijfers stelt het rapport dat dit mogelijk slechts het topje van de ijsberg is. De werkelijke gezondheidsimpact van vervuiling kan veel omvangrijker zijn als er uitgebreide data verzameld zou kunnen worden, vooral over de routes die chemicaliën door het milieu volgen. Prognoses wijzen erop dat de wereldwijde chemische productie tegen 2030 zou kunnen verdubbelen, waarbij tweederde van deze productie plaatsvindt in ontwikkelingslanden. Verontrustend is dat slechts een klein deel van deze stoffen grondig op veiligheid is getest, wat suggereert dat de werkelijke gevolgen van blootstelling aan toxische chemicaliën mogelijk worden onderschat.
Gezondheidsrisico’s door schadelijke chemicaliën
Richard Fuller, CEO van Pure Earth en leider van de studie, wijst erop dat verschillende schadelijke chemicaliën, zoals kwik, PFAS, asbest, pesticiden en endocriene verstorende stoffen, niet zijn meegenomen in de analyse. Dit komt door een gebrek aan voldoende data om hun wereldwijde impact te beoordelen. Experts schatten dat een grondigere evaluatie van de totale chemische belasting zou kunnen onthullen dat er maar liefst 4 miljoen doden gerelateerd zijn aan toxische blootstelling, in plaats van de eerder gerapporteerde 1,8 miljoen.
Rachael Kupka, directeur van GAHP, wijst op een andere belangrijke zorg: veel van deze schadelijke chemicaliën brengen risico’s met zich mee voor de hersenontwikkeling, immuunfunctie, vruchtbaarheid en zwangerschap. Dit leidt tot blijvende gevolgen, vooral voor kwetsbare groepen zoals kinderen. Zo is blootstelling aan verkeer en luchtvervuiling in verband gebracht met hogere sterftecijfers door COVID-19 en influenza. Daarnaast wordt blootstelling aan lood gekoppeld aan verlaagde IQ-niveaus, hogere schooluitval, lagere economische productiviteit, cognitieve beperkingen en zelfs gewelddadig gedrag.
De noodzaak van dringende actie en wereldwijde samenwerking
Wereldwijde Actie Tegen Vervuiling Nodig
De recente statistieken tonen aan dat de verbanden tussen vervuiling, klimaatverandering en verlies van biodiversiteit onmiskenbaar zijn. Het is dan ook zorgwekkend dat er wereldwijd nog steeds weinig substantiële actie wordt ondernomen om deze kritieke bedreiging voor de volksgezondheid aan te pakken. Vervuiling houdt zich namelijk niet aan grenzen; het verspreidt zich via lucht, water, de voedselketen en consumentenproducten. Toch wordt vervuiling vaak nog als een lokaal probleem beschouwd.
Een van de grootste uitdagingen is het versterken van de capaciteit van landen, onderzoekers en risicobeoordelaars, vooral in ontwikkelingslanden, om vervuiling effectief te monitoren en te beheren. Joe Shaw wijst erop dat de precieze toxicologie-methoden die worden ontwikkeld via het door de EU gefinancierde PrecisionTox-project, de identificatie en in kaart brenging van giftige stoffen in het milieu aanzienlijk zullen verbeteren. Dit kan uiteindelijk leiden tot het voorkomen van sterfgevallen en ziektes die verband houden met vervuiling.
Onderzoekers pleiten voor een dringende overstap van fossiele brandstoffen naar schone en duurzame energiebronnen. Daarnaast vragen zij om verhoogde financiële steun van overheden en sponsors om de monitoring en het beheer van vervuiling te versterken. Het is cruciaal om vervuiling te voorkomen en de gezondheid te beschermen, zowel nationaal als internationaal. Dit moet hand in hand gaan met de aanpak van klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit, voor een gezondere toekomst.