Vervuiling is uitgegroeid tot een kritiek wereldwijd probleem, dat jaarlijks ongeveer 9 miljoen mensenlevens eist. Dit is een schokkend cijfer, vergelijkbaar met de gehele bevolking van een grote stad, en het benadrukt de ernst van deze crisis. Een recente studie gepubliceerd in het Lancet Planetary Health tijdschrift, onder leiding van de Global Alliance on Health and Pollution (GAHP), toont aan dat vervuiling nu verantwoordelijk is voor één op de zes sterfgevallen wereldwijd.
Deze alarmerende trend roept op tot meer milieubewustzijn en actieve maatregelen om vervuiling tegen te gaan.
Sinds de publicatie van het eerste rapport in 2017 zijn de schadelijke effecten van vervuiling niet minder geworden. De aantallen doden door vervuiling overstijgen de sterfgevallen door oorlogen, terrorisme, malaria, HIV, tuberculose en middelenmisbruik samen.
Dit benadrukt de dringende noodzaak om deze stille moordenaar aan te pakken. De economische gevolgen zijn even verontrustend, met schattingen dat vervuiling de wereldeconomie jaarlijks ongeveer $4,6 biljoen kost — dat is een verbijsterende $9 miljoen per minuut.
Veranderende Oorzaken van Vervuiling
Recente bevindingen tonen een duidelijke verschuiving aan in de belangrijkste bronnen van vervuiling. Dankzij vooruitgang in de watervoorziening en rioolwaterzuivering, samen met verbeterde gezondheidszorg en het gebruik van antibiotica, is het aantal sterfgevallen door vervuiling gerelateerd aan extreme armoede sinds 2000 afgenomen.
Toch wordt deze vooruitgang overschaduwd door een scherpe stijging van moderne vervuiling, die voortkomt uit economische groei, industrialisatie en stedelijke expansie. Joe Shaw, een expert in giftige chemicaliën van de Indiana University en mede-auteur van het rapport, benadrukt dat hoewel er enkele verbeteringen zijn, deze worden overschaduwd door nieuwe uitdagingen op het gebied van vervuiling.
De Stijgende Golf van Luchtvervuiling
Verontrustende stijging van luchtvervuiling wereldwijd
Luchtvervuiling en blootstelling aan giftige stoffen zijn sinds de laatste beoordeling met 7% gestegen, en sinds het jaar 2000 zelfs met 66%. Van de 9 miljoen jaarlijkse sterfgevallen die aan vervuiling zijn toegeschreven, wordt ongeveer 75% veroorzaakt door luchtvervuiling. Daarnaast zijn giftige chemicaliën verantwoordelijk voor ongeveer 1,8 miljoen doden per jaar, waarbij blootstelling aan lood een belangrijke rol speelt. Dit rapport onthult een dringende wereldwijde gezondheids- en milieongelijkheid, aangezien 90% van de sterfgevallen door vervuiling zich voordoen in ontwikkelingslanden.
Deze crisis wordt verder verergerd door factoren zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, onbeheerde industriële praktijken, snelle verstedelijking, bevolkingsgroei en onvoldoende regelgeving met betrekking tot chemicaliën in deze regio’s. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. De totale gezondheidsimpact van vervuiling is waarschijnlijk veel groter, aangezien uitgebreide gegevensverzameling een uitdaging blijft.
Een Uitgebreide Beoordeling van Chemische Verontreiniging
De wereldwijde productie van chemicaliën zal naar verwachting tegen 2030 verdubbelen, waarbij tweederde van deze productie in ontwikkelingslanden plaatsvindt. Verontrustend genoeg heeft slechts een klein percentage van deze chemicaliën adequate veiligheidsbeproevingen ondergaan. Dit roept de vraag op: is de werkelijke impact van giftige chemische verontreiniging wel goed in kaart gebracht? Richard Fuller, CEO van Pure Earth en leider van de studie, wijst erop dat veel schadelijke stoffen, zoals kwik, PFAS, asbest, pesticiden en hormoonverstoorders, niet in deze analyse zijn opgenomen vanwege een gebrek aan uitgebreide gegevens.
Langetermijneffecten van Blootstelling
De gevolgen van chemische blootstelling reiken verder dan alleen directe gezondheidsproblemen. Ze brengen langdurige risico’s met zich mee voor de hersenfunctie, het immuunsysteem, de vruchtbaarheid en de uitkomsten van de zwangerschap, vooral voor kwetsbare groepen zoals kinderen. Onderzoek laat zien dat blootstelling aan luchtvervuiling door verkeer samenhangt met hogere sterftecijfers door COVID-19 en griep. Bovendien is er een verband tussen loodblootstelling en lagere IQ-niveaus, hogere uitvalpercentages op scholen, en zelfs een toename van crimineel gedrag.
Dringende Actie Vereist voor een Gezondere Toekomst
Ondanks de verontrustende statistieken en de onmiskenbare relatie tussen vervuiling, klimaatverandering en verlies van biodiversiteit, blijven wereldwijde inspanningen om deze volksgezondheidscrisis te bestrijden achter. Vervuiling kent geen grenzen — het verspreidt zich via lucht, water en voedselketens — maar wordt vaak als een lokaal probleem gezien. Dit misverstand staat effectieve aanpak van de crisis in de weg.
Een van de grootste obstakels is het verbeteren van de gegevensverzameling over chemische toxines en het opbouwen van capaciteit bij landen, vooral in ontwikkelingsregio’s, om vervuiling te monitoren en te beheersen. Joe Shaw benadrukt dat de precisietoxikologiemethoden die worden ontwikkeld binnen het EU-gesponsorde PrecisionTox project, zullen helpen om sterfgevallen en ziekten door moderne vervuiling te voorkomen. Dit gebeurt door het verbeteren van de identificatie en mapping van giftige chemicaliën in onze omgeving.
Gezien de wereldwijde dreigingen van lucht- en chemische vervuiling, is het van cruciaal belang dat we samenwerking en directe actie prioriteit geven. Onderzoekers wijzen op de noodzaak van een snelle overgang van fossiele brandstoffen naar schone, duurzame energiebronnen. Het is essentieel dat overheden en sponsors meer financiële steun bieden voor het effectief monitoren en beheren van vervuiling. Bovendien moeten we zowel nationaal als internationaal inzetten op het voorkomen van vervuiling en het beschermen van de gezondheid. Dit is noodzakelijk om klimaatverandering aan te pakken en de voortdurende afname van biodiversiteit te stoppen.