Wereldwijd eisen vervuiling jaarlijks een verbijsterende negen miljoen levens, een getal dat gelijkstaat aan de bevolking van grote steden zoals Londen. Deze schokkende statistiek komt uit een recent onderzoek gepubliceerd in Lancet Planetary Health, uitgevoerd door de Global Alliance on Health and Pollution (GAHP).
Vervuiling wordt nu toegeschreven aan één op de zes sterfgevallen wereldwijd, wat ernstige gevolgen heeft voor de volksgezondheid en de dringende noodzaak voor betere milieubescherming onderstreept.
Ondanks eerdere waarschuwingen laat het rapport zien dat de algehele impact van vervuiling sinds de eerste bevindingen in 2017 niet is afgenomen.
Sterker nog, het aantal sterfgevallen door vervuiling overtreft die door oorlog, terrorisme, malaria, HIV, tuberculose en middelenmisbruik samen, wat wijst op een stille maar dodelijke crisis.
De veranderende bronnen van vervuiling
Het onderzoek onthult een opmerkelijke verschuiving in de belangrijkste factoren die bijdragen aan gezondheidsproblemen door vervuiling.
Verbeteringen in watervoorziening en rioolwaterzuivering, samen met vooruitgang in de gezondheidszorg en het gebruik van antibiotica, hebben geleid tot een afname van de sterfgevallen door vervuiling die verband houden met extreme armoede sinds 2000. Echter, deze vooruitgang wordt overschaduwd door een toename van moderne verontreinigende stoffen als gevolg van economische ontwikkeling, industriële activiteiten en snelle verstedelijking.
Joe Shaw, een expert op het gebied van toxische vervuiling aan de Indiana University en co-auteur van het rapport, uitte zijn bezorgdheid dat deze nieuwe vormen van vervuiling de voordelen van eerdere verbeteringen tenietdoen.
Statistieken over luchtvervuiling en giftige chemicaliën
Sinds de laatste beoordeling is het aantal sterfgevallen door luchtvervuiling en giftige chemicaliën met 7% gestegen, wat een 66% toename betekent sinds het begin van deze eeuw. Van de negen miljoen voortijdige sterfgevallen door milieuschade elk jaar, is een verbijsterende 75% gerelateerd aan luchtvervuiling. Bovendien zijn giftige chemicaliën verantwoordelijk voor ongeveer 1,8 miljoen sterfgevallen, waarbij blootstelling aan lood een belangrijke factor is in de helft van deze gevallen.
Wereldwijde ongelijkheden in gezondheid en vervuiling
Het rapport werpt ook licht op de scherpe ongelijkheden in gezondheidsuitkomsten gerelateerd aan vervuiling, waarbij 90% van de sterfgevallen door vervuiling zich voordoen in ontwikkelingslanden. Deze ongelijkheid is het resultaat van factoren zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ongecontroleerde industrialisatie, stedelijke verspreiding, bevolkingsgroei en onvoldoende beleid op het gebied van chemische veiligheid.
Echter, het probleem van vervuiling is veel uitgebreider dan deze cijfers suggereren. Het rapport geeft aan dat de volledige gezondheidsgevolgen van vervuiling waarschijnlijk worden onderschat door een gebrek aan uitgebreide gegevens. Er wordt verwacht dat de wereldwijde chemische productie tegen 2030 zal verdubbelen, waarbij twee derde van deze productie zich in ontwikkelingsgebieden zal bevinden, waar veiligheidsproeven onvoldoende zijn.
Onzichtbare gevaren van chemische blootstelling
Richard Fuller, CEO van Pure Earth en leider van de studie, benadrukt dat tal van schadelijke chemicaliën, zoals kwik, PFAS, asbest, pesticiden en hormoonverstorende stoffen, niet in deze analyse zijn meegenomen. Huidige databeperkingen belemmeren een volledig begrip van hun wereldwijde impact. Experts suggereren dat als we de totale chemische belasting nauwkeurig zouden beoordelen, het dodental zo hoog zou kunnen zijn als vier miljoen in plaats van de gerapporteerde 1,8 miljoen.
Terwijl de urgentie toeneemt, waarschuwt Rachael Kupka, uitvoerend directeur van GAHP, dat veel van deze chemicaliën ernstige risico’s vormen voor cognitieve functies, immuunreacties en reproductieve gezondheid, met blijvende effecten die vooral merkbaar zijn bij kinderen. Zo is blootstelling aan luchtvervuiling in verband gebracht met verhoogde sterftecijfers als gevolg van COVID-19 en griep, terwijl blootstelling aan lood samenhangt met lagere IQ’s, hogere uitvalpercentages, verminderde economische productiviteit, intellectuele handicaps en zelfs geweld.
Oproepen tot actie tegen vervuiling
Ondanks deze alarmerende statistieken en de duidelijke verbinding tussen vervuiling, klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, is er een gebrek aan substantiële actie om deze dringende bedreiging voor de volksgezondheid aan te pakken. Hoewel bewijs suggereert dat verontreinigende stoffen grenzen overschrijden—zich verspreidend via lucht, water, voedselketens en consumentengoederen—wordt vervuiling vaak als een lokaal probleem beschouwd.
Een van de grootste uitdagingen ligt in het verzamelen van meer gegevens over giftige stoffen en het verbeteren van de capaciteiten van landen, wetenschappers en risicobeoordelaars, met name in ontwikkelingslanden, om vervuiling effectief te monitoren en te beheersen. Joe Shaw pleit voor de ontwikkeling van precisietoxicologie-methoden via het door de EU gefinancierde PrecisionTox-project, dat gericht is op het identificeren en in kaart brengen van giftige chemicaliën in het milieu om vervuilingsgerelateerde ziekten te voorkomen.
Ondanks eerdere waarschuwingen laat het rapport zien dat de algehele impact van vervuiling sinds de eerste bevindingen in 2017 niet is afgenomen. Sterker nog, het aantal sterfgevallen door vervuiling overtreft die door oorlog, terrorisme, malaria, HIV, tuberculose en middelenmisbruik samen, wat wijst op een stille maar dodelijke crisis.0